شبکه پولکادات ( Polkadot network ) یک پروژه متن باز است که توسط بنیاد اینترنت نسل سوم ایجاد شده است. این شبکه پلتفرمی قوی و مقیاس‌پذیر را فراهم می‌کند که انتقال داده و دارایی را بین بلاک چین های مختلف امکان‌پذیر می‌کند. با متصل شدن به شبکه Polkadot، می‌توان به طیف وسیعی از بلاک چین‌ها متصل شد و با آنها تعامل داشت. Polkadot مقیاس‌پذیری را با انتشار تراکنش‌ها در چند بلاک چین موازی مقدور می‌کند و با استفاده از این شبکه و چارچوب Substrate، در عرض چند دقیقه می‌توان یک بلاک چین سفارشی ایجاد کرد. این پروژه طوری طراحی شده که بدون هارد فورک می‌توان به ارتقا و رفع باگ‌های آن پرداخت. در این شبکه، همه زنجیره‌ها می‌توانند به طور معنی‌داری با همدیگر ارتباط داشته باشند و امنیتی عالی را فراهم آورند. شبکه Polkadot دارای یک سیستم مدیریتی پیچیده است و صدای همه کاربران در آن شنیده می‌شود. توکن DOT نیروی محرکه این شبکه است و برای مقاصد مدیریت، استیکینگ و ایجاد پیوند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چرا شبکه پولکادات می‌تواند مفید باشد؟
ما امروزه در جهانی متمرکز زندگی می‌کنیم و سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ در قبال فراهم کردن خدمات و برنامه‌های خود، داده‌ها و اطلاعات ما را دریافت می‌کنند. اهمیت این داده‌ها و اطلاعات بیش از اهمیت نفت خام است و به همین دلیل است که امروزه فناوری‌های نوینی مانند بلاک چین بسیار محبوب شده‌اند. بلاک چین می‌خواهد کنترل داده‌ها و حریم خصوصی را به افراد باز گرداند و دیگر لازم نباشد که افراد به اشخاصی ثالث اعتماد کنند.
شبکه پولکادات یک پروتکل بلاک چینی نسل جدید است که شبکه‌ای از بلاک چین‌ها را به همدیگر پیوند می‌دهد و اجازه عملکرد دائمی و پیوسته را به آنها می‌دهد. پولکادات اجازه انتقال هر نوع داده‌ای را در بین انواع مختلف بلاک چین‌ها می‌دهد و به همین خاطر، گستره وسیعی از کاربرد‌های جهان واقع را به نمایش می‌گذارد.
شبکه Polkadot مزایای شبکه‌های بلاک چینی مختلف را در کنار هم قرار می‌دهد و فضا را برای ظهور یک بازار غیر متمرکز فراهم می‌کند. در این بازار می‌توان به شیوه‌ای منصفانه‌تر به خدمات و سرویس‌ها دسترسی پیدا کرد. بلاک چین با وجود قابلیت‌های زیادی که دارد، هنوز به مقبولیت عام نرسیده است. Polkadot دارای مزایای خاصی است و سعی می‌کند که مقبولیت عام بلاک چین را ممکن سازد. از جمله مزایای پلتفرم پولکادات می‌توان به شاردینگ (sharding) ناهمگن، مقیاس‌پذیری، قابلیت ارتقا، مدیریت شفاف و سازگاری بین زنجیره‌ای اشاره کرد.
زنجیره‌های متعدد در یک شبکه
امروزه بلاک چین‌های زیادی برای انجام مقاصد مختلف وجود دارند و این بلاک چین‌ها تخصصی شده‌اند و هر کدام در زمینه خاصی کاربرد دارند. شبکه پولکادات در اینجا به عنوان بستری عمل می‌کند که بلاک چین‌های تخصصی مختلف را به همدیگر پیوند می‌دهد و از طریق این شبکه می‌توان به همه این بلاک چین‌ها دسترسی داشت.
پولکادات از طریق مدل شاردینگ ناهمگن خود می‌تواند تعداد زیادی زنجیره را در شبکه خود جمع کند و تعامل و ارتباط بین آنها را فراهم کند. این شبکه باعث می‌شود که بلاک چین‌ها بتوانند به پردازش تراکنش و مبادله داده بین یکدیگر بپردازند و پولکادات امنیت لازم برای این کار را نیز به نحو احسن فراهم می‌کند. هر یک از زنجیره‌ها می‌تواند عملکرد خاص و تخصصی خود را در این شبکه داشته باشد و این شبکه به هیچ وجه مانع انجام عملکرد‌های خاص زنجیره‌های مختلف نمی‌شود. وجود زنجیره‌های زیاد در این شبکه که می‌توانند به طور تخصصی کار خود را انجام دهند، می‌تواند به معنی نوآوری و کاربرد‌های جدید باشد.
امروزه یک بلاک چین به تنهایی جوابگو نیست و به همین خاطر است که ایده پولکادات یک ایده هوشمندانه است. بلاک چین‌های قدیمی با مشکلات زیادی در زمینه مقیاس‌پذیری روبرو بودند و تراکنش‌ها را به صورت یک به یک پردازش می‌کردند. شبکه Polkadot با استفاده از فناوری شاردینگ خاص خود، اقدام به حل مشکل مقیاس‌پذیری کرده است و قرار است در آینده این مشکل را با استفاده از طرح زنجیره‌های رله (relay) تو در تو بیشتر هم حل کند. به این ترتیب، تعداد شارد‌هایی که به شبکه اضافه می‌شوند، افزایش می‌یابد.
شبکه پولکادات و تضمین آینده
همه ما از نرم افزار‌ها و برنامه‌های مختلف استفاده کرده‌ایم و می‌دانیم که این نرم افزار‌ها و برنامه‌ها به آپدیت و رفع خطا و باگ نیاز دارند. بلاک چین‌ها نیز به این شیوه رفتار می‌کنند و نیازمند به روز رسانی هستند. به روز رسانی بلاک چین‌ها به سختی انجام می‌شود و برای این کار باید فورک انجام شود.
گاهی برای به روز رسانی یک بلاک چین نیاز به انجام هارد فورک داریم که هارد فورک می‌تواند اعضای یک جامعه را از همدیگر جدا کند. همه ما هارد فورک بیت کوین و جدا شدن بیت کوین کش را به یاد داریم و می‌دانیم که هنوز هم اعضای این دو جامعه به لفاظی و انتقاد از یکدیگر می‌پردازند.
به روز رسانی بلاک چین‌ها نیاز به زمان زیادی دارد و گاهی ماه‌ها برای انجام یک به روز رسانی تلاش می‌شود. این در حالی است که شبکه Polkadot انجام آسان و سریع به روز رسانی‌ها را ممکن ساخته است و برای انجام این آپدیت‌ها اصلا نیازی به فورک نیست. پولکادات با استفاده از سیستم مدیریتی شفاف خود توانسته است به این مهم دست یابد و این تحول عظیم را ایجاد کند.
بنابراین پولکادات به پروژه‌های مختلف کمک می‌کند که چابک و منطبق با فناوری روز باقی بمانند و ریسک هارد فورک‌های بحث برانگیز را نیز به شدت کاهش می‌دهد. این هارد فورک‌ها مانعی جدی برای ورود بسیاری از سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ به فضای بلاک چین بودند که شبکه Polkadot اقدام به از میان برداشتن این مانع کرده است.
پولکادات مبتنی بر جامعه است
بلاک چین‌های اولیه دارای ساز و کار مدیریتی رسمی نبودند و افراد نمی‌توانستند به اظهار نظر در مورد تغییرات بپردازند و پیشنهاد‌های خود را اعمال کنند. شبکه پولکادات سیستمی کاملا متفاوت را ایجاد کرده است و توسط همه افرادی مدیریت می‌شود که دارای توکن DOT هستند. DOT ارز بومی این شبکه است و مدیریت از طریق این توکن به شیوه‌ای شفاف انجام می‌شود.
همه افرادی که دارای توکن DOT هستند، می‌توانند به اظهار نظر در مورد تغییرات شبکه بپردازند و پیشنهاد‌های جدیدی را ارائه دهند. دارندگان این توکن می‌توانند در انتخاب اعضای شورا نیز کمک کنند. این شورا در واقع نماینده کاربران غیر فعال در داخل این شبکه هستند.
معماری شبکه پولکادات
Polkadot شبکه‌ای از شارد‌های بلاک چینی ناهمگن با نام Parachains را به هم پیوند می‌دهد. این زنجیره‌ها به زنجیره رله Polkadot مرتبط هستند و توسط این زنجیره رله تامین امنیت می‌شوند. این زنجیره‌ها همچنین از طریق پل‌هایی با شبکه‌های خارجی ارتباط برقرار می‌کنند.
زنجیره رله را می‌توان قلب شبکه پولکادات نامید و این زنجیره مسئول تامین امنیت شبکه، اجماع و تعامل بین زنجیره‌ای است. Parachains عملکرد بلاک چین‌ها را برای مقاصد خاص بهینه می‌کند و در ارتباط با زنجیره رله می‌تواند نوعی اتصال همیشگی را ایجاد کند.
پل‌ها در این میان به بلاک چین‌های خاصی گفته می‌شوند که به شارد‌های پولکادات اجازه می‌دهند که به اتصال و ارتباط با شبکه‌های خارجی مانند بیت کوین و اتریوم بپردازند. پس می‌بینیم که معماری شبکه پولکادات به گونه‌ای است که ارتباط بلاک چین‌های مختلف را به نحو احسن برقرار می‌کند.
توکن DOT و اهمیت آن در این شبکه
توکن DOT در این شبکه برای سه هدف مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این توکن برای مدیریت، استیکینگ و ایجاد پیوند استفاده می‌شود. افرادی که دارای توکن DOT هستند، بر شبکه کنترل کامل دارند و این بر خلاف شبکه‌های بلاک چینی دیگر است که در آنجا چنین کنترلی در اختیار ماینر‌ها است. افراد دارای توکن می‌توانند در رویداد‌های مهمی مانند ارتقای پروتکل و یا اصلاح آن مشارکت کنند و در واقع می‌توان گفت که شبکه پولکادات دموکراسی را به معنای واقعی کلمه تحقق بخشیده است.
در این شبکه نیز انگیزه برای رفتار صادقانه از طریق استیکینگ فراهم شده است و افرادی که دارای رفتار درست و صادقانه هستند، پاداش دریافت می‌کنند و افرادی هم که بر خلاف منافع شبکه رفتار می‌کنند، مجازات خواهند شد. در این شبکه، Parachain جدید با پیوند توکن‌ها اضافه می‌شود. Parachain غیر مفید در این شبکه با برداشتن توکن‌های پیوند خورده حذف می‌شود و این در واقع، به نوعی همان گواه اثبات سهام (PoS) است.
بنیاد اینترنت نسل سوم (Web3 Foundation)
این بنیاد برای پرورش و حمایت از فناوری‌ها و اپلیکیشن‌های غیر متمرکز فضای وب ایجاد شده است. این بنیاد مخصوصا از پروتکل‌های نرم افزاری که با استفاده از روش‌های رمزنگاری به تامین عدم تمرکز می‌پردازند، بسیار حمایت می‌کند و سعی در تمرکززدایی دارد. این بنیاد می‌خواهد از این طریق به اکوسیستم اینترنت نسل سوم کمک کند و ثبات آن را فراهم کند. شبکه پولکادات پروتکل پیشگام و طلایه‌دار بنیاد اینترنت نسل سوم است.
این بنیاد به پروژه‌ها و برنامه‌هایی که در راستای رسالتش باشند، کمک مادی و معنوی می‌کند. فناوری‌های بلاک چینی خلاقانه، شبکه‌های همتا به همتا، مکانیسم‌های اقتصادی-کریپتویی و غیره از جمله پروژه‌ها و برنامه‌های محبوب این سازمان هستند و چنین پروژه‌هایی واجد شرایط دریافت کمک از این سازمان هستند.
نقشه راه این پروژه تا به حال به صورت زیر بوده است:
- می ۲۰۱۸: مرحله اول از اثبات مفهوم
- جولای ۲۰۱۸: مرحله دوم از اثبات مفهوم
- اکتبر ۲۰۱۸: شبکه آزمایشی BBQ-Birch
- ژانویه ۲۰۱۹: اثبات مفهوم مرحله سوم
- می ۲۰۱۹: اثبات مفهوم مرحله چهارم
- آگوست ۲۰۱۹: کاندید شدن زنجیره Kusama، مرحله اول
- سپتامبر ۲۰۱۹: کاندید شدن زنجیره Kusama، مرحله دوم
- نوامبر ۲۰۱۹: کاندید شدن زنجیره Kusama، مرحله سوم
- می ۲۰۲۰: مرحله اول از بیرون دادن شبکه اصلی
- ژوئن ۲۰۲۰: مرحله دوم از بیرون دادن شبکه اصلی
- جولای ۲۰۲۰: مرحله سوم از بیرون دادن شبکه اصلی
- جولای ۲۰۲۰: مرحله چهارم از بیرون دادن شبکه اصلی
- آگوست ۲۰۲۰: مرحله پنجم از بیرون دادن شبکه اصلی
- آگوست ۲۰۲۰: تغییر نام DOT
ارتباط و تعامل بین بلاک چین‌های تخصصی ایده جالبی است و کاربرد‌های بسیاری می‌تواند داشته باشد. شبکه پولکادات انقلابی در حیطه اینترنت نسل سوم است و با وجود ویژگی‌های منحصر به فردی مانند عدم نیاز به هارد فورک، می‌تواند در آینده بسیار پیشرفت کند. مقیاس‌پذیری و امنیت این شبکه نیز منحصر به فرد است و این ویژگی‌ها همگی به معنی پتانسیلی عظیم و آینده‌ای درخشان برای این پروژه هستند. البته فراموش نکنید که پروژه‌های فضای بلاک چین و ارز دیجیتال بسیار پرریسک هستند و در بسیاری از اوقات، پیش‌بینی‌ها درست از آب در نمی‌آیند.